Το ποδόσφαιρο των Αράβων ζει τη δική του λαμπρή εποχή και στόχος είναι το φετινό εντυπωσιακό μπάσιμο στην ευρωπαϊκή αγορά, να μην σβήσει όπως είχε γίνει με τους Κινέζους μερικά χρόνια πριν.
Την Πρωτοχρονιά του 2023 συνέβη ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός για το ποδόσφαιρο της Σαουδικής Αραβίας. Ένας από τους δύο σπουδαιότερους παίκτες της γενιάς του, ο Κριστιάνο Ρονάλντο, αποφάσισε να αφήσει τον ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο για να «κατακτήσει» μια νέα χώρα, ποδοσφαιρικά μιλώντας. Το αν ήταν η πρώτη του επιλογή ή όχι δεν έχει σημασία τη δεδομένη στιγμή, αφού πολύ περισσότερο μας ενδιαφέρει η μετακίνησή του ως γεγονός. Ήταν η πρώτη φορά που ένας πραγματικός ποδοσφαιρικός σουπερστάρ (ίσως ο εμπορικότερος όλων των εποχών) όχι μόνο δελεάστηκε από τα χρήματα των Αράβων, αλλά μετακόμισε στα εδάφη του, έχοντας μάλιστα ακόμα να δώσει πράγματα εντός γηπέδων.
Μέσα στις πολλές δηλώσεις, που κάνει πλέον, ευτυχώς ή δυστυχώς, ο Ρονάλντο ήταν ότι θα τον ακολουθήσουν κι άλλοι. Ο τρόπος που μεταφράστηκε από πολλούς αυτή η δήλωση ήταν περισσότερο μια «τροφή» στην εγωπάθεια του Πορτογάλου, αλλά εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι είχε δίκιο. Όπως αποδεικνύεται μάλιστα, ίσως και να στηριζόταν σε πολλές εσωτερικές πληροφορίες, που εμείς δεν είχαμε στη διάθεση μας τη στιγμή εκείνη.
Αν ένα πρωτάθλημα της Ευρώπης επηρεάζεται περισσότερο από την επιθετική διάθεση των Αράβων, αυτή σίγουρα είναι η Πρέμιερ Λιγκ. Βέβαια, το «επηρεάζεται» στην προκειμένη περίπτωση είναι ένα ρήμα που το νόημα του αλλάζει ανάλογα με την οπτική του καθενός πάνω στο ζήτημα, καθώς και σε πολλές περιπτώσεις έχει λειτουργήσει ευεργετικά για τις ομάδες της Αγγλίας (βλ. Τσέλσι).
Τα βασικά ερωτήματα, όμως, που δημιουργούνται πλέον είναι πολύ συγκεκριμένα. Οι Άραβες ανέκαθεν είχαν… πετροδόλαρα στη διάθεση τους για μια ανάλογη επένδυση, γιατί δεν το έκαναν τόσο καιρό; Οι παίκτες πλέον γιατί δέχονται να πάνε σε λίγκες, που οι περισσότεροι οπαδοί δεν ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν; Πως το Αραβικό πρωτάθλημα από «συνταξιοδοτικό πλάνο» έχει φτάσει να είναι πόλος έλξης παικτών εξαιρετικής ποδοσφαιρικής ικανότητας και ηλικίας; Όλο αυτό είναι κάτι που θα ξεφουσκώσει, όπως έγινε με τους Κινέζους ή οι Άραβες ήρθαν για να μείνουν;
Η Σαουδική Αραβία δε θα γίνει Κίνα
Οι ομάδες από την Κίνα που ξεκίνησαν μια ανάλογη «επίθεση» στις ευρωπαϊκές αγορές την προηγούμενη δεκαετία κατάφεραν να προσεγγίσουν παίκτες του υψηλότατου επιπέδου, καθώς και αρκετούς από το «δεύτερο ράφι». Τα παραδείγματα των Λαβέτσι, Χουλκ και Όσκαρ, καθώς και αυτά των Χάμσικ, Καράσκο και Παουλίνιο είναι χαρακτηριστικά. Οι εταιρείες πίσω από τις κινέζικες ομάδες είχαν επενδύσει πάρα πολλά εκατομμύρια, τόσο σε μεταγραφές όσο και μισθούς, για να προσελκύσουν αυτούς τους παίκτες, αλλά υπολόγιζαν χωρίς τον ξενοδόχο. Όπου ξενοδόχος, είναι το κινέζικο κράτος.
Όπως προαναφέρθηκε, πίσω από τις κινέζικες ομάδες δεν βρίσκονταν κάποιος μεγαλοεπενδυτής, αλλά εταιρείες. Βάσει της νομοθεσίας της χώρας, το κινέζικο κράτος ουσιαστικά είναι σαν «μέτοχος» σε καθεμιά από αυτές. Λόγω του μεγάλου ανοίγματος που πραγματοποιούσαν στο ποδόσφαιρο, οι εταιρείες αυτές έπαιρναν ένα ρίσκο που θα μπορούσε να τους γυρίσει μπούμερανγκ.
Οπότε, για να διασφαλίσει ότι οι διαχειριστές αυτών των εταιρειών δεν θα έκαναν κατάχρηση των πόρων τους για ένα «χόμπι», η κυβέρνηση θέσπισε δύο απλά μέτρα. Το πρώτο ήταν η εφαρμογή απίστευτα υψηλής φορολογίας στους μισθούς των παικτών, που δεν ήταν από την Κίνα. Το δεύτερο ήταν η αναγκαστική χρήση γηγενών ποδοσφαιριστών. Με τα δύο αυτά μέτρα, και το εγχώριο ταλέντο δεν θα έμενε ανεκμετάλλευτο και οι επενδυτές των εν λόγω εταιρειών θα είχαν σοβαρούς λόγους να μην στρέφονται αποκλειστικά σε ξένους.
Όλοι ξέρουμε πως κατέληξε αυτό. Το κινέζικο πρωτάθλημα έχασε τα κεφάλαια που του είχαν διατεθεί, πολλές ομάδες διαλύθηκαν και το εγχώριο ποδόσφαιρο επανήλθε στην πρότερη κατάσταση του. Η διαφορά με την περίπτωση των Αράβων είναι ότι τα κεφάλαια προέρχονται από τις αμύθητες περιουσίες των αρχόντων της χώρας (που ουσιαστικά είναι η περιουσία του Αραβικού κράτους). Στην Σαουδική Αραβία υπάρχει ακόμα ένα καθεστώς «βασιλείας», οπότε ουσιαστικά το… μαχαίρι και το καρπούζι είναι στα ίδια χέρια. Μέσα σε όλο αυτό θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι πολλοί βαθύπλουτοι Άραβες είναι μέτοχοι σε ποδοσφαιρικές ομάδες, οπότε το ενδιαφέρον τους για το ποδόσφαιρο είναι εδώ και χρόνια γνωστό. Πρόκειται γενικά για μια χώρα που ασχολείται αρκετά με το άθλημα, όσο κι αν δεν το έχουν αναπτύξει εσωτερικά.
Μια ακόμα βασική διαφορά μεταξύ Κινέζων και Αράβων έχει να κάνει με τον διαφαινόμενο σκοπό της επεκτατικής πολιτικής τους. Οι Κινέζοι ήθελαν να χρησιμοποιήσουν το ποδόσφαιρο σαν «όχημα» ώστε να αναπτύξουν ακόμα περισσότερο την εικόνα τους προς τον κόσμο, κάτι που θα εκμεταλλεύονταν οικονομικά. Οι Άραβες, από την άλλη, μέχρι στιγμής περισσότερο δείχνουν σαν να θέλουν να «εξαγοράσουν» το θέαμα που θαύμαζαν στην Ευρώπη, έτσι γιατί απλά μπορούν. Όχι για να το εκμεταλλευτούν οικονομικά, αλλά για να το καταναλώσουν αυτοί και ο λαός τους. Αν αυτή η κατανάλωση, βέβαια, γίνει με όρους σεβασμού προς τους αθλητές ή η κατάληξη θα είναι ένα σύγχρονο «Κολοσσαίο» μένει να φανεί.
Πώς επηρεάζεται το αγγλικό ποδόσφαιρο
Με τα έως τώρα δεδομένα, θα έλεγε κανείς ότι οι αραβικές ομάδες έχουν βοηθήσει τα μέγιστα τις αγγλικές ώστε να ξεφορτωθούν ακριβά συμβόλαια παικτών, που δεν «καίγονταν» να κρατήσουν. Η Τσέλσι έδωσε τους Κουλιμπαλί, Μεντί, Καντέ και εισέπραξε 41,5 εκ. ευρω, η Μάντσεστερ Σίτι τον 32χρονο Μαχρέζ για 35 εκ. ευρω, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ τον Τέγες για 4,5 εκ. ευρώ, η Λίβερπουλ τους Χέντερσον και Φαμπίνιο για συνολικά 60 εκ. ευρώ, η Γουλβς τον Νέβες για 55 εκ. ευρώ και η Νιουκάστλ τον Σεν-Μαξιμέν για 27 εκ. ευρώ.
Αν προσυπολογισθούν και οι μισθοί των προαναφερθέντων παικτών, μπορεί εύκολα να συμπεράνει κανείς ότι οι Άραβες έως ένα σημείο έκαναν… χάρη στις αγγλικές ομάδες, καθώς βρήκαν χρήματα που δεν περίμεναν με τίποτα από παίκτες, που στην πλειοψηφία τους δεν προσέφεραν όσο κόστιζαν. Με εξαίρεση τη Γούλβς και τον Νέβες, οι υπόλοιπες ομάδες έχασαν παίκτες που θα συμπλήρωναν το ροτέισον ή ακόμα χειρότερα δεν υπολογίζονταν καν. Βέβαια, οι Άραβες με τον τρόπο αυτόν έδειξαν στους Άγγλους ότι χάνουν το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που είχαν, κατά μέσο όρο, έναντι των άλλων πρωταθλημάτων: τα χρήματα.
Σε μια Ευρώπη που περνάει τη μια οικονομική κρίση μετά την άλλη τα τελευταία χρόνια, είναι απόλυτα φυσιολογικό ότι τόσο τα έσοδα, όσο και οι επενδύσεις των ποδοσφαιρικών ομάδων θα επηρεαστούν από την γενικότερη τάση. Η είσοδος των Αράβων στο αγγλικό ποδόσφαιρο, με το πρόσφατο παράδειγμα της Νιουκάστλ, σίγουρα προσφέρει μια οικονομική τόνωση, αλλά κατά μέσο όρο τα κεφάλαια στο Νησί δείχνουν να παίρνουν μια φθίνουσα πορεία. Οι ομάδες της Σαουδικής Αραβίας έχουν τα κεφάλαια να «βοηθούν» τις αντίστοιχες της Αγγλίας να συνεχίσουν να είναι ανταγωνιστικές στην Ευρώπη, αλλά με κόστος ικανούς ποδοσφαιριστές σε καλή ποδοσφαιρική ηλικία. Τα παραδείγματα των Νέβες και Σεν-Μαξιμέν είναι τα πρώτα, και υπάρχει μια αρκετά καλή πιθανότητα να μην είναι τα μόνα, μέχρι να τελειώσει η μεταγραφική περίοδος.
Αυτό, παράλληλα, συμβαίνει και σε μια εποχή που ο ποδοσφαιρικός πληθωρισμός είναι σε έξαρση, με τα ποσά που δαπανούνται σε παίκτες να έχουν μια συνεχή εκθετική άνοδο (φέτος έσπασε δύο φορές το ρεκόρ μεταγραφής στην Αγγλία, και μάλιστα από την ίδια ομάδα, ενώ ταυτόχρονα έσπασε κι αυτό της μεταγραφής Άγγλου μεταξύ ομάδων της Πρέμιερ Λιγκ). Και εδώ είναι η παγίδα. Οι Άραβες φαίνονται διατεθειμένοι να πληρώνουν υπέρογκα ποσά για να δελεάζουν όλες τις πλευρές, αλλά αυτή είναι μια κατάσταση που αν συνεχιστεί με τα ίδια δεδομένα (χαμηλότερα έσοδα λόγω κακής οικονομίας, πληθωριστική τάση σε αξίες και συμβόλαια παικτών) τα πορτοφόλια των Αράβων θα μοιάζουν ως η μόνη διέξοδος ώστε μια ομάδα να παραμείνει οικονομικά ανταγωνιστική. Και, όπως είναι εύκολα αντιληπτό, αυτή η σχέση εξάρτησης πάντα βολεύει αυτόν που έχει το πορτοφόλι, όχι τον «πωλητή» ή το περιουσιακό στοιχείο.
Γιατί οι παίκτες μετακομίζουν εκεί τόσο εύκολα
Η άμεση και προφανής απάντηση είναι τα χρήματα. Με συμβόλαια μικρής διάρκειας, οι περισσότεροι παίκτες σίγουρα το βρίσκουν σαν μια καλή ευκαιρία να τακτοποιήσουν οικονομικά μέχρι και τα… δισέγγονα τους. Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα. Τη δεδομένη στιγμή, οι καλοί παίκτες που πάνε στη Σαουδική Αραβία σίγουρα το βλέπουν ως μια ευκαιρία να κάνουν αρπαχτή, αλλά ακόμα είναι στο μενταλιτέ ότι το αραβικό πρωτάθλημα είναι πολύ χαμηλότερου επιπέδου από αυτό που προέρχονται. Έτσι, θα μπορούν να διεκδικήσουν μια πιθανή φυγή τους από αυτό όταν θελήσουν να αγωνιστούν ξανά στην Ευρώπη.
Για την τρέχουσα φουρνιά παιχτών που άφησαν την Ευρώπη ίσως και να ισχύσει αυτό, αλλά κανείς δεν ξέρει ποιες είναι οι προθέσεις των Αράβων στην πραγματικότητα. Κοινώς, αυτή η εύκολη διέξοδος που τώρα διαφαίνεται να υπάρχει, κανείς δεν ξέρει αν στο μέλλον θα υφίσταται. Συν όλα τα άλλα, οι μισθοί που πλέον θα μπορούν να διεκδικήσουν οι ποδοσφαιριστές θα είναι εξαιρετικά μεγαλύτεροι και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν μπορεί να επικρατήσει η τάση για περικοπές στα έσοδά τους ώστε να παίξουν στο υψηλότερο επίπεδο ξανά.
Σε όλο αυτό πιθανότατα να παίζει και ρόλο η ουδετερότητα ή μη που επιλέγουν να έχουν οι διάφοροι ποδοσφαιριστές σε κοινωνικά ή πολιτικά ζητήματα. Ο Τζόρνταν Χέντερσον, για παράδειγμα, ήταν ένας ένθερμος υποστηρικτής της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, με την ίδια να τον στηρίζει αναλόγως. Η μεταγραφή του στην Αλ-Ετιφάκ σήκωσε θύελλα αντιδράσεων, καθώς κατηγορήθηκε από πολλούς ως υποκριτής. Αυτή είναι μια συνέπεια που δεν έχει προλάβει να γίνει αντιληπτή με τα έως τώρα δεδομένα, όμως ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα στην εικόνα όσων θελήσουν να μετακομίσουν εκεί.
Γιατί γίνεται τώρα αυτό και τι έπεται;
Τα κεφάλαια των Αράβων δεν προέκυψαν ξαφνικά. Ανέκαθεν η οικονομική επιφάνεια τους ήταν τεράστια. Για πολλά χρόνια έψαχναν να φέρουν κάποιο πολύ μεγάλο όνομα στη χώρα. Κάτι που ουσιαστικά το κατάφεραν πρώτη φορά με τον Κριστιάνο Ρονάλντο. Η ίδια η χώρα είχε αποφασίσει να κάνει δράσεις για την ανάπτυξη του αθλητισμού της, και μια από αυτές έγινε μάλιστα πριν τη μεταγραφή του Πορτογάλου, όταν αγοράστηκε η Νιουκάστλ, με τα αποτελέσματα να είναι εντυπωσιακά.
Μπορεί το φετινό καλοκαίρι να «στόλισε» ακόμα περισσότερο την εικόνα τους, όμως για τη συνέχεια οι Άραβες δεν σχεδιάζουν να κινηθούν με τον ίδιο τρόπο. Άλλωστε κατά γενική ομολογία είναι εξαιρετικοί επιχειρηματίες και σίγουρα έχουν σκοπό να κεφαλαιοποιήσουν κάπως όλη αυτή την επένδυση. Σε πρώτη ανάγνωση και σκέψη, αυτή η κεφαλαιοποίηση φαντάζει το να αποκτήσουν εκείνοι το καλύτερο πρωτάθλημα στον κόσμο, που θα είναι η πρώτη επιλογή για κάθε ποδοσφαιριστή που θέλει να συγκαταλέγεται στην ελίτ.
Αυτό μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για την Σαουδική Αραβία, με πρώτο και καλύτερο το να συνηθίσουν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικάνοι την κουλτούρα τους και να μην είναι τόσο ξένοι ως προς αυτή. Επίσης, με τη μεταγραφή του Μέσι και το αντίστοιχο άνοιγμα που προσπαθούν να κάνουν οι Αμερικάνοι στο ποδόσφαιρο, βρισκόμαστε μάρτυρες μιας άτυπης «κόντρας» του ποιος θα καταφέρει να μαζέψει περισσότερα αστέρια στο πρωτάθλημα του.
Μπορεί πάντα και όλα αυτά να είναι ένα απλό παιχνίδι που θέλουν να παίξουν οι Άραβες και να το αφήσουν μόλις βαρεθούν. Αλλά με τα χρήματα που επενδύονται, μάλλον ήρθαν για να μείνουν…
