Γνωρίζετε, αλήθεια, πόσα αποφθέγματα έχουν ειπωθεί ή καταγραφεί για την σημασία της υπομονής; Άπειρα! Από τον Jean-Jacques Rousseau και το «Η υπομονή είναι πικρή, αλλά ο καρπός της είναι γλυκός» μέχρι τον Honoré de Balzac και το «Όλα φτάνουν στην ώρα τους για εκείνους που ξέρουν να περιμένουν». Βέβαια στους φίλους της Liverpool, όπως ο γράφων, μάλλον ταιριάζει περισσότερο το «Αν δεν πρόκειται ν’ αργήσεις πολύ, θα σε περιμένω για όλη μου τη ζωή» του Oscar Wilde.
Μιας και παραπάνω, πιάσαμε τα γνωμικά ας μου επιτρέψετε ακόμα ένα: «Θλιμμένη υπομονή, πολύ κοντινός γείτονας της απελπισίας». Όταν ο Matthew Arnold (μωρέ λες;) έγραφε αυτήν την φράση σε ένα από τα ποιήματά του, σίγουρα δεν φανταζόταν πως θα έβρισκε εφαρμογή στα συναισθήματα των οπαδών της ποδοσφαιρικής ομάδας της γενέτειρας του, η οποία, μάλιστα, τότε, δεν είχε καν ιδρυθεί! Και μην διανοηθεί κάποιος ψυχικά άρρωστος συνοπαδός (γιατί όπως είπε ο ιδρυτής μιας εκ των δημοφιλέστερων σελίδων για την Liverpool: «Πρέπει να είσαι ψυχικά ανισόρροπο άτομο για να υποστηρίξεις αυτή την γλυκιά κατάρα») να μου πει πως δεν έχει κατακτήσει αυτήν την, κοντινή στην ποδοσφαιρική κατάθλιψη, κορυφή αρνητικών συναισθημάτων, παρακολουθώντας την πορείας της ομάδας στην Premier League…
Δεν θα περάσω στις λεπτομέρειες της εφετινής σεζόν, άλλωστε έχουν καταγραφεί, εξαιρετικά επιτυχώς, από εξόχως ταλαντούχα μυαλά σε τούτη εδώ την ιντερνετική γωνία. Θα ψάξω να βρω την λογική του παράδοξου, που είχε γίνει ένα με το πετσί των οπαδών αυτής της ομάδας, με μια ανασκόπηση των 30 ετών. Η Liverpool, τουλάχιστον από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, ήταν πάντα η ομάδα της τελευταίας στιγμής. Αυτή που θα χαρακτήριζες winner σε οριακές καταστάσεις παιχνιδιού. Μια ομάδα που ακόμα και όταν απαρτιζόταν από ποδοσφαιρικές μετριότητες δεν σε άφηνε να την ξεγράψεις. Σε όλες τις διοργανώσεις. Όλες; Όχι και όλες. Όλες πλην μιας. Θαρρείς και η Liverpool ήταν, για την Premier League (όπως στο γνωστό παραμύθι «Η ευχή της μάνας») η κόρη που βρήκε δικαιολογία να μην επισκεφθεί την άρρωστη μητέρα της και εκείνη την καταράστηκε: «Να έχεις την κατάρα μου και οι αστυβές να γίνουν αγκάθια στο σώμα σου και να γυρίζεις σαν την άδικη κατάρα». Και όντως έτσι γύριζε για χρόνια και χρόνια. Έξω από την «μάνα» όμως τι συνέβαινε;
Ο πρώτος τίτλος μετά από την κατάκτηση του πρωταθλήματος το 1990, ήρθε τέσσερα χρόνια αργότερα. Ο Roy Evans έχει διαδεχθεί τον Greame Souness, του οποίου η προπονητική θητεία στον κόκκινο πάγκο δεν πλησίασε στο ελάχιστο την αντίστοιχη αγωνιστική. Ο McΜanaman, με δυο γκολ, κρίνει τον τελικό του League Cup, κόντρα στην Bolton, αν και ο «άυλος σκηνοθέτης» της ζωής αυτής της ομάδας δεν παραλείπει ποτέ να προσθέσει σασπένς και αγωνία ακόμα και στην, πολλές φορές, βαρετή καθημερινότητά της. Το αγχωτικό 2-1 της χαρίζει το τρόπαιο, με τον επόμενο εγχώριο τελικό (FA Cup) να στέφεται από αποτυχία το 1996. Βλέπεις, έμελλε να γίνει από τους πρώτους παρατηρητές της ανατολής της φοβερής και τρομερής γενιάς του ’92 που μεγάλωσε, ανέθρεψε και γαλούχησε ο σπουδαίος Sir Alex Ferguson. Η ανεπιτυχής απόπειρα ανατροπής του 3-0 (αν και έφτασε πάρα πολύ κοντά) του πρώτου ματς κόντρα στην Paris Saint Germain, για τα ημιτελικά του Cup Winners’ Cup, ήταν η τελευταία σημαντική προσπάθεια διάκρισης πριν αναλάβει τις τύχες του συλλόγου ο Gerard Houllier (κάπου εκεί ξεκινούν και τα πρώτα ψήγματα θύμησης μου).
Οι νεαροί Steven Gerrard, Michael Owen, Jamie Carragher, ερχόμενοι από τις ακαδημίες, συνεπικουρούμενοι από τους Danny Murphy (επίσης νεαρός), Emile Heskey, Sami Hyypia και φυσικά τον θρύλο Robbie Fowler συγκροτούν ένα σύνολο που κυριάρχησε σε όποια διοργάνωση έπαιξε την σεζόν 2000/01 κερδίζοντας τρεις τελικούς με winner τρόπο, όταν (και οι τρεις!) στράβωσαν. Και εξηγούμαι: Στα πέναλτι την Birmingham, αν και ισοφαρίστηκε στο 90′ για το League Cup, με τρομερή ανατροπή στο τελευταίο επτάλεπτο κόντρα στην Arsenal για το FA Cup και με (χρυσό) αυτογκόλ στο 118′ της παράτασης, στο παλαβό 5-4 απέναντι στην Deportivo Alaves για το Κύπελλο UEFA. Στην Premier League, όμως, είπαμε: κατάρα. Τρίτη θέση και κλείσιμο οκταετίας χωρίς πρωτάθλημα και χωρίς παρουσία στην πρώτη δυάδα. Το επιβλητικό πρώτο ημίχρονο με αντίπαλο την Bayern Munchen στον τελικό του Super Cup, που οδήγησε στην αγχωτική νίκη με 3-2 έδωσε την ελπίδα για την επιστροφή στον θρόνο. Φευ…
Η σταθερότητα αποτελούσε διαχρονικά την «θεία από την Αμερική». Αυτήν που της γράφεις όταν έχεις οικονομική ανάγκη, αλλά ακόμα και όταν λαβαίνεις, τελικώς, απάντηση, ο φάκελος είναι στεγνός από dollars. Παρ’ όλα αυτά το refuse to lose στις υπόλοιπες διοργανώσεις συνεχίστηκε με το League Cup του 2003, σε μια πολύ normal, για τα standards της, επικράτηση επί της Manchester United με 2-0. Ο κύκλος του Gerard Houllier κλείνει, με την απουσία από την δυάδα και κατ’ επέκταση την διεκδίκηση του πρωταθλήματος να αποτελεί μια μόνιμη κατάσταση (εκτός από την σεζόν 2001/02 και την 2η θέση). Η έλευση του τελευταίου προπονητή που κατέκτησε τρόπαιο με την Liverpool, πριν τον ποδοσφαιρικό της μεσαίωνα, του Rafa Benitez, αναγεννά τις προσδοκίες!
Ο πρώτος τελικός του Ισπανού τεχνικού (League Cup) είναι συγκλονιστικός, αλλά χαμένος. Όμως και πάλι. Ένα μετριότατο σύνολο έβγαλε τα σωθικά της ζάμπλουτης Chelsea του μοναδικού Jose Mourinho, πριν πέσει μαχόμενη με 3-2 τον Φλεβάρη του 2005. Οι ίδιοι πρωταγωνιστές θα διασταυρώσουν τα ξίφη τους για τα ημιτελικά του Champions League τρεις μήνες αργότερα, με την Liverpool να παίρνει το εισιτήριο για τον μεγάλο τελικό της Κωνσταντινούπολης. Στην πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καμιά 25αρια χιλιόμετρα από την Αγιά Σοφιά, θα συντελεστεί ένα από τα μεγαλύτερα θαύματα της ποδοσφαιρικής ιστορίας. Μια εκπληκτική σε ρόστερ και απόδοση Milan, θα δει την παρέα (κατά την άποψη μου, ένα από τα χειρότερα ρόστερ που έχουν φτάσει σε τελικό Champions League) του Steven Gerrard, να ισοφαρίζει μέσα σε 15′ το 3-0 του πρώτου ημιχρόνου! O Jerzy Dudek (!) ντύνεται Helmuth Duckadam και κάπως έτσι το βαρύτιμο τρόπαιο παίρνει τον δρόμο για το Merseyside. Ακόμα θυμάμαι τον εαυτό μου να διαβάζω για το διαγώνισμα της ιστορίας, βλέποντας τον Paolo Maldini να σκοράρει το 1-0, στα 30”. Εκείνο το βράδυ με ψιλοπήραν τα ζουμιά δεν θα το αρνηθώ. Και στο διαγώνισμα, την επόμενη μέρα, έσκισα. Είχα πρόγραμμα!
Winning mentality is back again. Τρεις μήνες αργότερα. Τελικός Super Cup με την CSKA Moscow στα λουσάτα λημέρια του Πρίγκηπα Αλβέρτου. Δυο ποδοσφαιριστές που αγάπησα ιδιαιτέρως (ειδικά ο Ισπανός) και είχα την τιμή να τους δω και στην Ελλάδα, ο Djibril Cisse και ο Luis Garcia, γυρνούν ξανά τούμπα την, εις βάρος της ομάδας, κατάσταση με γκολ στα τελευταία λεπτά. Η επιτυχία σε οριακές καταστάσεις συνεχίστηκε και την επόμενη αγωνιστική περίοδο. Στον τελικό κυπέλλου με την West Ham, ο Gerrard με ένα απίθανο σουτ στο 90′ ισοφαρίζει σε 3-3 (το πήρε στα πέναλτι), ένα γκολ από αυτά που πιστεύεις ότι μια μαγική νεράιδα επιστρατεύθηκε για να οδηγήσει την μπάλα στην καρμική της κατάληξη. Όσο συμβαίνουν όλα αυτά η Liverpool παραμένει συνεχώς εκτός των πρώτων δυο θέσεων, συνελόντι ειπείν, εκτός νυμφώνος για την διεκδίκηση του πρωταθλήματος. Ήταν σχεδόν ουτοπικό έστω να οραματιστείς μια κάποια διάρκεια στην απόδοση της. Μια διαρκής εναλλαγή ύψους και βάθους, που αντικατοπτρίζεται πλήρως στις σοβαρές επιπτώσεις του νευρικού συστήματος κάθε σωστού οπαδού της!
Τα επόμενα χρόνια οι εγχώριες διακρίσεις αποτέλεσαν σύντομο ανέκδοτο με μια εξαίρεση. Την σεζόν 2008/09 παρουσιάζεται ένα πολύ «δεμένο» σύνολο, όμως η κακοδαιμονία συνεχίζεται. Η Manchester United παίρνει νίκες με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο (το γκολ του Macheda με την Aston Villa πρέπει να ήταν η αιτία συνεχών μελλοντικών ονειρώξεων του ερχόμενου από το πουθενά, τότε, Ιταλού) με τελική κατάληξη την δεύτερη θέση στο -4 από την κορυφή. Οι «Κόκκινοι» φτάνουν στα ημιτελικά του Champions League το 2008 και στον τελικό της Αθήνας την αμέσως προηγούμενη σεζόν, όπου η Milan παίρνει την εκδίκηση της, έστω και αν το γκολ της μείωσης σε 2-1 του Kuyt, ξύπνησε εφιαλτικές μνήμες.
Η παρακμή γίνεται συνώνυμο της Liverpool. Αν και εδώ θα ήθελα να ανοίξω μια παρένθεση, λες και δεν έφταναν οι αναρίθμητες προηγούμενες. Σε αυτό το διάστημα η προσωπική μου κάψα για τον σύλλογο δεν σταμάτησε ούτε στο ελάχιστο. Κάθε γκολ, κάθε νίκη, κάθε αποτυχία κουβαλούσαν μαζί τους τα ίδια συναισθήματα. Ωστόσο, η αναμονή που επικαλούμαι στον τίτλο του άρθρου δεν υπήρχε! Και αν σας έλειψαν τα αποφθέγματα, ο Cesare Pavese είχε πει κάποτε: «Ακόμα και η αναμονή είναι μια απασχόληση. Αυτό που είναι τρομακτικό είναι να μην έχεις τίποτα να περιμένεις». Το «του χρόνου είναι η χρονιά μας» έγινε αντικείμενο αστεϊσμού μεταξύ των αντιπάλων, ενώ ακόμα και στην επόμενη επιτυχία, το 2012, στον τελικό του League Cup κόντρα στην, ομάδα δεύτερης κατηγορίας, Cardiff, το ματς πήγε στα πέναλτι. Εκεί χρειάστηκε η άστοχη εκτέλεση του, ξαδέρφου του Steven Gerrard, Anthony, για να γείρει οριστικά η πλάστιγγα προς την κόκκινη πλευρά! Αυτό δεν είναι κάποιου είδους μομφή. Απλώς, ήρθαν στο μυαλό οι στιγμές που παρακολουθούσα το παιχνίδι κατάπληκτος από την απίστευτη τροπή του. Για την ιστορία η όγδοη θέση στο πρωτάθλημα εκείνης της χρονιάς αποτελεί ιστορικό χαμηλό. Θλίψις.
Το μεγαλύτερο τρολάρισμα (sic) θα λάβει χώρα την σεζόν 2013/14. Μια υπερηχητική Liverpool, του «όσα φάμε και όσα βάλουμε» και του αχτύπητου διδύμου των Luis Suarez και Daniel Sturridge κάνει την εμφάνιση της και χορταίνει ακόμα και τον μεγαλύτερο πολέμιο της με το θέαμα που προσφέρει. Ήταν η πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, που η εικόνα σου έδινε την αυτοπεποίθηση του γόη πριν ρίξει την πιο εκθαμβωτική γυναίκα του πάρτι. Μια ομάδα 13-14 παιχτών, το πολύ. Χωρίς υπερβολή. Η κατάκτηση του πρωταθλήματος απέναντι στην ζάμπλουτη Manchester City θα ήταν μια από τις μεγαλύτερες υπερβάσεις της ποδοσφαιρικής ιστορίας! Was the curse lifted; Σε καμία περίπτωση. «Όταν πηδάς από χαρά, έχε το νου σου μήπως κάποιος μετακινήσει το έδαφος κάτω από τα πόδια σου», είχε γράψει κάποτε ο Πολωνός Stanislaw Jerzy Lec. Το γλίστρημα του Steven Gerrard στο ματς της χρονιάς με την Chelsea, που οδήγησε στο καταδικαστικό γκολ του Demba Ba, αποτελεί μια από τις τραυματικότερες εμπειρίες μου στα όσα χρόνια παρακολουθώ ποδόσφαιρο. Το πουλί είχε πετάξει και τα έτη στέρησης είχαν γίνει αισίως 24!
8 Οκτωβρίου 2015. Ημερομηνία ορόσημο. Ένας ψηλός, άτεχνος σαν ποδοσφαιριστής, αλλά ένα σύμβολο θετικής ενέργειας και πάθους σαν προπονητής, ο Jurgen Klopp αναλαμβάνει τα ηνία του συλλόγου. Ένας τύπος που, θαρρείς, πως γεννήθηκε για να βρίσκεται σε αυτήν την θέση και να φοράει την κόκκινη φόρμα. Λίγους μήνες πριν, ο αρχηγός της ομάδας, ένας παίχτης-σύμβολο της γενιάς του και η αγαπημένη μου ποδοσφαιρική προσωπικότητα, αποχαιρετούσε τον σύλλογο στο ντροπιαστικό 6-1 από την Stoke City. Πριν φύγει, όμως, είχε παραδώσει το χρίσμα σε ένα νεαρό παιδί, τον Jordan Henderson. «Boy, you’re gonna carry that weight», όπως τραγούδησαν κάποτε οι, συντοπίτες του Gerrard, Beatles. Οι σειρήνες της κριτικής ήχησαν εκκωφαντικά στα αυτιά του από τα πρώτα κιόλας χρόνια. Κι όμως ο μικρός τα κατάφερε και το γύρισε το έργο…
Το, αντίστοιχο, όμως, έργο του Klopp δεν ήταν και τόσο απλό. Έπρεπε να βγάλει από την φορμόλη το κύρος και την αίγλη ενός συλλόγου που τον έβλεπε ως «Μεσσία». Η ευθύνη ήταν τεράστια, αλλά τέτοια, αποδείχθηκε πως, ήταν και η συνειδητοποίηση της. Η επική ανατροπή στα προημιτελικά του Europa League με την Dortmund το 2016, που κατέληξε στον (χαμένο) τελικό της διοργάνωσης ήταν απλώς ένα πρόγευμα. Κάτι άλλαζε. Και κυρίως η ψυχολογία του κόσμου. Η γοητεία της προσμονής ήταν ξανά εδώ.
Τα πρώτα τρία χρόνια, η όγδοη και οι δυο τέταρτες θέσεις στο πρωτάθλημα δεν πτόησαν κανέναν. Άλλωστε ο χαμένος τελικός του Champions League το 2018 έκανε ξεκάθαρη την μεταστροφή. Ο διακόπτης γύρισε οριστικά στις 7 Μαϊου του 2019. Η Liverpool πετυχαίνει μια από τις μεγαλύτερες ανατροπές όλων των εποχών, έχοντας την Barcelona του Messi απέναντι της για τα ημιτελικά του Champions League. Το 3-0 του πρώτου αγώνα εξανεμίζεται στο κολασμένο Anfield, με το τελικό 4-0 να με αφήνει βραχνιασμένο για ένα ολόκληρο 24ωρο. Παράλληλα, η πιο τρελή κούρσα διεκδίκησης πρωταθλήματος βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Η Manchester City, ωστόσο, τα καταφέρνει. 98-97. Αδιανόητο. Η κατάκτηση του τροπαίου της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης, με την πρωτάρα Tottenham στην απέναντι όχθη, γλυκαίνει μια πικρή (εγχώρια) χρονιά. Κανείς δεν περίμενε αυτό που θα ακολουθούσε!
Το ξεκίνημα της σεζόν 2019/20, της χρονιάς του VAR, είναι εκρηκτικό. Η μια νίκη διαδέχεται την άλλη. Και ξανά μανά. Με ότι τρόπο μπορεί να φανταστεί ο καθένας. Ένα εξπρές χωρίς καμία στάση. Η πρώτη, έγινε τελικά Μάρτη μήνα στην ήττα με 3-0 από την Watford. Το ταμπλό έγραφε πως η Liverpool βρίσκεται στο +25(!!!) από την City, δέκα αγωνιστικές πριν το τέλος. Υπάρχει περίπτωση να είναι τόσο εύκολο; Τι μπορεί να πάει στραβά; Η πανδημία του κορωνοϊού κάνει την εμφάνιση της και καθηλώνει τον πλανήτη. Η παγκόσμια κοινή γνώμη περνά μια πρωτοφανή υγειονομική κρίση και όπως είναι φυσικό, δεν υπάρχει, πλέον, καμία όρεξη για ποδόσφαιρο. Το σενάριο να μπει μια παύλα στην σεζόν είναι πιο ορατό από ποτέ. But you know what; Money talks! Η οριστική διακοπή των μεγάλων πρωταθλημάτων θα επέφερε τρομακτική οικονομική χασούρα σε συλλόγους, ομοσπονδίες και ούτω κάθε εξής. Η επανεκκίνηση πραγματοποιείται μπροστά σε άδειες εξέδρες με τα μέτρα ασφαλείας να τηρούνται ευλαβικά (καλά κόψε κάτι).
Η ήττα της Manchester City από την Chelsea στις 25 Ιουνίου κλείνει έναν τεράστιο, για μια τόσο μεγάλη ομάδα, κύκλο ξηρασίας. Η «μάνα» συγχώρεσε. Τα συναισθήματα πρωτόγνωρα. Όπως πρωτόγνωρη θα ήταν και η αίσθηση της χαζομάρας μου αν το (γεμάτο) μπουκάλι νερό που κλότσησα από την χαρά μου πήγαινε τρία εκατοστά πιο πάνω και έσπαγε το τζάμι της ασφαλιστικής εταιρίας που ήταν μπροστά μου την στιγμή της οριστικοποίησης… Τριάντα χρόνια λοιπόν. Στρογγυλά, στρογγυλά και μπόλικα, μπόλικα. Τα τριπλάσια (τα πρώτα του πολέμου ήταν δεδομένα) από αυτά που περίμενε η Πηνελόπη τον Οδυσσέα. 361 μήνες. 11009 ημέρες. Η υπομονή απέδωσε καρπούς έστω και καθυστερημένα, με την συνέχεια να αναμένεται ανάλογη. Και αφού σας έχω ταράξει στα γνωμικά πάρτε και ένα του Mahatma Gandhi: «Το να χάνεις την υπομονή σου σημαίνει να χάνεις τη μάχη».
Υ.Γ.1. Από τα πιο περίεργα άρθρα που έχω γράψει!
Υ.Γ.2 You’ll never walk alone. Μια τόσο σημαντική υπόσχεση, ακόμα και πέρα από τα όρια του ποδοσφαιρικού ρομαντισμού.
Συντάκτης: Πάνος Κομματέας
