Κίτρινη και κόκκινη κάρτα, στολές διαιτητών, σημαιάκια πλαγίων, πίνακας αλλαγών. Μερικές από τις καινοτόμες ιδέες, που χρωστάμε στον σπουδαίο Άγγλο διαιτητή.
H ιστορία έχει αποδείξει ότι η εφευρετικότητα τρέφεται από την απλή καθημερινότητα. Μέσα στη ρουτίνα, στις μικρές λεπτομέρειες της ζωής, γεννιούνται οι σπουδαιότερες ιδέες. «Ξεπηδούν» εφευρέσεις, ασήμαντες, μικρές, «χαζές», ακόμη και τέτοιες με χαρακτήρα ριζικό για τον τομέα τους.
Ένα ζεστό απόγευμα του Ιουλίου, το καλοκαίρι του ’66, ο Ken Aston γυρνούσε προβληματισμένος στην οικία του, στο Lancaster Gate του κεντρικού Λονδίνου. Είχε μόλις παρακολουθήσει τον προημιτελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου ανάμεσα στην Αγγλία και την Αργεντινή. Παρ’ ότι η …«επίσημη αγαπημένη» ομάδα της πατρίδας του είχε πάρει τη νίκη με γκολ του θρυλικού Sir Geoffrey Charles Hurst, το μυαλό του δεν ηρεμούσε. Ένα γεγονός τον βασάνιζε τόσο, που εκεί, μέσα στο αμάξι του, σε μια διασταύρωση της αγγλικής πρωτεύουσας, θα εφηύρε κάτι καθοριστικό για το μέλλον του ποδοσφαίρου.
Κατά την διάρκεια του αγώνα ανάμεσα στα «Τρία Λιοντάρια» και την Αργεντινή, ο Γερμανός διαιτητής, Rudolf Kreitlein, είχε προειδοποιήσει τον Άγγλο αμυντικό, Jack Charlton, για επικίνδυνο παιχνίδι. Ο αδερφός του σπουδαίου Sir Robert Charlton, δεν είχε καταλάβει μέχρι το τέλος του αγώνα την παρατήρηση του διαιτητή, μέχρι που ενημερώθηκε γι αυτήν από τις αθλητικές φυλλάδες αμέσως μετά την λήξη του αγώνα. Απορημένος, ενημέρωσε τον ομοσπονδιακό προπονητή της Εθνικής Αγγλίας, Alf Ramsey και εκείνος κάλεσε το γραφείο τύπου για εξηγήσεις. Εκεί ήταν παρόν και ο Ken Aston, ως Πρόεδρος της Παγκόσμιας Ένωσης Διαιτητών και εκπρόσωπος της FIFA, όπου πληροφορήθηκε για το γεγονός. Μάλιστα, την ίδια ημέρα στον αγώνα που διεξήχθη στο Wembley, όπου ο Άγγλος διαιτητής τον είχε παρακολουθήσει από τις εξέδρες, του είχε κάνει μεγάλη εντύπωση το μεγάλο χρονικό διάστημα, που χρειάστηκε στον Antonio Rattin, διεθνή μέσο της Αργεντινής, να συνειδητοποιήσει και να δεχτεί ότι είχε αποβληθεί στο 35ο λεπτό, παρά τις συνεχείς «αγριοφωνές» του Γερμανού ρέφερι. Μάλιστα, ο αρχηγός των «Albiceleste» προκάλεσε τέτοιο σαματά, που το παιχνίδι παραλίγο να αναβληθεί. Το πρόβλημα ήταν φανερό! Υπήρχε πρόβλημα επικοινωνίας και κατανόησης. Ένας Αργεντινός ποδοσφαιριστής δύσκολα καταλάβαινε τα, «εμπλουτισμένα» με γερμανική προφορά, αγγλικά του διαιτητή. Και αυτό συνέβαινε εδώ και δεκαετίες, σε αμέτρητες και ποικίλες περιπτώσεις.
Με αυτά τα δύο στιγμιότυπα να στριφογυρνούν στο κεφάλι του, πήρε τον δρόμο της επιστροφής. Σε μια διασταύρωση της Kensington High Street, τον έπιασε φανάρι. Αφηρημένος, χάζευε τα φώτα του φαναριού. Πράσινο, κίτρινο και κόκκινο. «Κίτρινο», προειδοποίηση να σταματήσεις, να είσαι προσεκτικός, «κόκκινο», αυστηρό σήμα για στοπ, να σταματήσεις, «ν’ αποβληθείς». Το μοτίβο χρωμάτων του ταίριαζε. Ήταν ευνόητο, μεταφραζόταν παγκοσμίως. Είχε γεννήσει μια μεγάλη ιδέα!
Γύρισε σπίτι γρήγορα και εξήγησε το δίλημμα του στην γυναίκα του, την Hilda Aston. Αυτή εξαφανίστηκε στην αποθήκη, επιστρέφοντας λίγα λεπτά αργότερα με δύο «κάρτες» στα χέρια. Είχε κόψει χρωματιστό χαρτόνι σε δύο ορθογώνια σχήματα. Το ένα ήταν κίτρινο και το άλλο κόκκινο…
Η εφεύρεση του θα παρουσιαστεί από την FIFA το 1970 και θα εισαχθεί στο παιχνίδι στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Μεξικό το ίδιο έτος. Ο Aston, όμως, ήδη θεωρούνταν «δάσκαλος» στον χώρο της παγκόσμιας διαιτησίας. Εκείνη η ριζική αλλαγή ήταν μία από τις πολλές στην «συλλογή» του.
Το 1946, όταν και ο γεννημένος στο Κόλτσεστερ Άγγλος γυρνούσε από την στρατιωτική του θητεία στην Ινδία και την Σιγκαπούρη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έμελλε ν΄αλλάξει ολοκληρωτικά και την αμφίεση των διαιτητών του ποδοσφαίρου. Κατά τη διάρκεια της θητείας του κι ενώ χάζευε την βιτρίνα ενός «Army & Navy Surplus Shop» στην Ινδία, ενός καταστήματος με αντίκες και στρατιωτικά είδη, το μάτι του έπεσε σε ένα μαύρο σακάκι της βρετανικής αεροπορίας. Ενθουσιάστηκε με την πληθώρα τσεπών του τζάκετ και αμέσως μπούκαρε στο κατάστημα. Αγόρασε δύο από αυτά, σκεπτόμενος ότι θα τον βόλευαν αφάνταστα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ως διαιτητής.
Μέχρι εκείνη την εποχή, οι «match officials» φορούσαν τουίντ σακάκια πάνω από λευκές φανέλες ή λευκά πουκάμισα με γαλλικές μανσέτες και φαρδιά παντελόνια τύπου γκολφ. Και έτσι, ο πολυμήχανος Aston, απλά άλλαξε τα φαρδιά παντελόνια με μαύρα σορτσάκια, κράτησε τις λευκές φανέλες και πρόσθεσε τα μαύρα σακάκια, δημιουργώντας την εικόνα του σύγχρονου ποδοσφαιρικού διαιτητή, δηλαδή της διαχρονικής μαύρης αμφίεσης με τις λευκές λεπτομέρειες.
Και όχι, δεν σταμάτησε εκεί. Την επόμενη χρονιά, παρουσίασε στην FIFA άλλη μία λαμπρή του εφεύρεση. Αυτή γεννήθηκε κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, που διαιτήτευσε ο ίδιος στο Λονδίνο. Ήταν μια κλασσική φθινοπωρινή ημέρα στα λονδρέζικα προάστια, γεμάτη ομίχλη και συννεφιά. Οι πλάγιοι διαιτητές τότε χρησιμοποιούσαν ως σημαιάκια όποιο πρόχειρο λάβαρο είχε να διαθέσει η γηπεδούχος ομάδα. Σε εκείνο το ματς τα χρώματα του λονδρέζικου συλλόγου ήταν μπεζ και καστανά, με αποτέλεσμα και τα σημαιάκια των πλαγίων να έχουν το ίδιο χρώμα. Ο Aston διαμαρτυρήθηκε ότι δεν μπορούσε να διακρίνει αυτά τα χρώματα μέσα στην ομίχλη και πήρε γι άλλη μια φορά την κατάσταση στα χέρια του.
Την επόμενη ημέρα επισκέφθηκε και πάλι ένα κατάστημα με στρατιωτικά είδη και προμηθεύτηκε κόκκινα και κίτρινα αδιάβροχα σακάκια. Με το ύφασμα αυτών κατασκεύασε ευδιάκριτες σημαίες, σε μεγέθη που θα βόλευαν τους πλάγιους και τα κουβαλούσε μαζί του σε κάθε αγώνα. Η αλλαγή προς το καλύτερο ήταν εντυπωσιακή. Γι άλλη μια φορά είχε μεγαλουργήσει.
Το 1953 έγινε διευθυντής στο Δημοτικό Σχολείο του Newbury Park στο Ίλφορντ του Έσσεξ και προχώρησε στην διαιτησία αγώνων της Football League. Παράλληλα δίδασκε νέους διαιτητές, μέσω μιας σειράς σεμιναρίων. Τα επόμενα χρόνια, η διαιτητική αξία του Aston θα αναγνωριστεί παγκοσμίως, όταν και διαιτήτευσε στον τελικό του FA Cup του 1963 και στη «Μάχη του Σαντιάγο», τον διαβόητο αγώνα, που θύμισε πεδίο μάχης, μεταξύ Χιλής και Ιταλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1962.
Ένας τραυματισμός στον αχίλλειο δεν επέτρεψε στον Άγγλο διαιτητή να ξανατρέξει στο χορτάρι, αλλά αυτό δεν σταμάτησε την ενασχόληση του με το ποδόσφαιρο. Ο «δάσκαλος», όπως τον αποκαλούσαν, θα εκλεχθεί για δύο συνεχόμενες τετραετίες Πρόεδρος της Παγκόσμιας Ένωσης Διαιτητών, όντας επικεφαλής και στα επόμενα τρία Μουντιάλ.
Το 1966, ο Aston εισήγαγε άλλη μια καινοτόμα πρακτική, αυτή του ορισμού ενός αναπληρωτή διαιτητή, που θα μπορούσε να σφυρίξει τον αγώνα, σε περίπτωση που ο αρχικός διαιτητής δεν μπορούσε να συνεχίσει για οποιονδήποτε λόγο. Τελικά αυτό, στο σύγχρονο παιχνίδι, εξελίχθηκε στον ορισμό του «τέταρτου».
Και δεν σταμάτησε εκεί. Σε ένα συνέδριο της FIFA, πρότεινε ότι η πίεση (του αέρα) της μπάλας πρέπει να προσδιορίζεται στους επίσημους κανόνες του παιχνιδιού. Τέλος, το 1974, ήρθε η τελευταία του μεγάλη εφεύρεση, όταν και εισήγαγε τον πίνακα αλλαγών, έτσι ώστε οι παίκτες να καταλαβαίνουν εύκολα και από μακριά ποιος αντικαθίσταται, γλυτώνοντας πολύτιμο χρόνο από ονομαστικές ανακοινώσεις, ασυνεννοησίες και εσκεμμένες καθυστερήσεις.
Τις δύο επόμενες δεκαετίες ήταν κομβικός στην καταπολέμηση του «βρώμικου» παιχνιδιού και των αντιαθλητικών ενεργειών, συνέχισε να διδάσκει σε όλες τις ηπείρους, ενώ το 1995 κατήγγειλε αμέσως στην Αγγλική Ομοσπονδία την προσέγγιση που το έγινε από στοιχηματικές εταιρίες της Άπω Ανατολής, όπου με μια πρόταση 25.000 λιρών του ζητήθηκαν ονόματα και τηλέφωνα διαιτητών, παραγόντων και ποδοσφαιριστών για τον πιθανό σχεδιασμό στημένων αγώνων.
Το 1997 χρίστηκε μέλος του τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και στις 23 Οκτώβρη του 2001, στο Ίλφορντ του Λονδίνου μας άφησε με έναν ποδοσφαιρικό κόσμο «εκπαιδευμένο» από το καινοτόμο πνεύμα του. Και όπως κάποτε είχε πει:
«Το ποδόσφαιρο πρέπει να είναι ένα έργο δύο ρόλων, με 22 παίχτες στην σκηνή και έναν διαιτητή ως σκηνοθέτη. Δεν υπάρχει σενάριο, ούτε πλοκή, δεν γνωρίζεις το τέλος, αλλά ο σκοπός είναι να προσφέρεις θέαμα».
