Όταν μια μικρή ιρλανδική εταιρία ύψωσε το ανάστημά της μπροστά σε έναν παγκόσμιο «κολοσσό» της αθλητικής ένδυσης.
Η βιβλική ιστορία του Δαβίδ και του Γολιάθ είναι ίσως η πιο γνωστή ιστορία για τη νίκη του αδύναμου απέναντι του ισχυρότερου. Παρόμοια παραδείγματα σε όλους τους τομείς της ζωής κρύβονται στα χρονοντούλαπα της ιστορίας. Και ειδικά της ποδοσφαιρικής ιστορίας.
Θα μπορούσαμε να θυμηθούμε μαζί επικές μονομαχίες αουτσάιντερ ενάντια σε φαβορί, αλλά θα προτιμήσουμε σήμερα να πιάσουμε ένα άλλο γιγάντιο κομμάτι της ποδοσφαιρικής «βιομηχανίας». Ένα κομμάτι που έχει την δικιά του, ιδιαίτερη ιστορία ενός αιώνα. Την ποδοσφαιρική ενδυμασία.
Όταν σκεφτόμαστε μια ποδοσφαιρική φανέλα, το μυαλό μας κατευθύνεται αμέσως στα χρώματα, το έμβλημα, το όνομα του ποδοσφαιριστή, ακόμα και στον χορηγό. Αλλά κάπου εκεί, αριστερά από το σήμα της ομάδας, πάντα θα βρεις τον «δημιουργό». Την «βιομηχανία». Nike, Adidas, Umbro, Puma, Kappa, New Balance, Joma, Macron και… O’Neills;
Οι Ιρλανδοί δεν παίζουν μόνο μπάλα. «Μπάλα» γι αυτούς υπάρχει και σε άλλα αθλήματα. Για μεγάλο μερίδιο των Ιρλανδών, το εθνικό άθλημα της χώρας είναι το γαελικό ποδόσφαιρο. Το«Peil Ghaelach» ή πιο σύντομα «Peil» ή «Caid» στα ιρλανδικά είναι ένα παραδοσιακό ιρλανδικό ομαδικό άθλημα. Αποτελεί μια μορφή ποδοσφαίρου που προέρχεται από παραδοσιακά ιρλανδικά παιχνίδια με μπάλα. Διεξάγεται μεταξύ δύο ομάδων με 15 παίκτες η κάθε μία, σε ένα ορθογώνιο γήπεδο με γρασίδι. Στόχος του παιχνιδιού είναι η επίτευξη τέρματος με λάκτισμα ή με διατήρηση της μπάλας στην τελική γραμμή της αντίπαλης ομάδας ή ανάμεσα σε δύο κάθετες δοκούς πάνω από την εστία, με ύψος 2,5 μέτρα (8,2 πόδια) από το έδαφος (1 βαθμός). Το «football» για τους πολίτες του Éire, όπως και το hurling (άλλο παραδοσιακό ιρλανδικό ομαδικό άθλημα) ή το πιο γνωστό ράγκμπι, έχουν συνδέσει το όνομα τους με μία συγκεκριμένη εταιρία αθλητικής ένδυσης. Μια εταιρία που έντυσε και ντύνει εκατομμύρια Ιρλανδούς.
Το 1918 ιδρύεται στο Δουβλίνο από τον Charles O’Neill η «O’Neills Irish International Sports Company Ltd.», όπου θα ξεκινήσει να παράγει ποδοσφαιρικές μπάλες και «σλίοταρς», δηλαδή μπάλες για hurling. Το 1955, ο γιος του ιδρυτή, ο O’Neill Paul ανέλαβε την εταιρία και η O’Neills εισήλθε δυναμικά στον χώρο του γαελικού ποδοσφαίρου. Σχεδόν το 90% των επαγγελματικών ομάδων του εγχώριου πρωταθλήματος φορούσε εμφανίσεις της ιρλανδικής εταιρίας ένδυσης για αρκετές δεκαετίες. Αργότερα επεκτάθηκε και έκλεισε πολλές συμφωνίες με ποδοσφαιρικές ομάδες του ΕΙΡΕ και της Μεγάλης Βρετανίας, ενώ ταυτοχρόνως «ρίζωνε» βαθιά στις καρδιές των Ιρλανδών, που με καμάρι ντυνόντουσαν με κάτι «ντόπιο».
Οι σπουδαιότερες περίοδοι στην ιστορία της, πάντως, είναι όταν και ήταν επίσημος προμηθευτής ενδυμασιών για τις εθνικές ομάδες γαελικού ποδοσφαίρου και ράγκμπι της Ιρλανδίας. Μάλιστα, στη χρυσή της περίοδο κέρδισε και την μάχη για την ενδυμασία της εθνικής Ιρλανδίας ποδοσφαίρου, την οποία έντυνε από το 1976 έως το 1983. Μπορεί οι εμφανίσεις της O’Neills να μην φέραν τύχη στο χορτάρι, αλλά γράψανε την δικιά τους ιστορία. Και την γράψανε στο φίλαθλο κόσμο. Εκείνες οι πράσινες φανέλες με τον παραδοσιακό λευκό γιακά, θεωρούνται μέχρι και σήμερα οι πιο διαχρονικές του ιρλανδικού αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος. Ο λαός τις λάτρεψε, γιατί παρασκευάζονταν στον τόπο τους. Φορούσαν με καμάρι μια φανέλα με ιρλανδικό επίθετο στην εμπρόσθια όψη. Που με τις τρεις ρίγες της στους ώμους, αποτελούσαν ένα αθλητικό ενδυματικό κόσμημα.
Τρεις ρίγες. Στην λαμπρή σταδιοδρομία της εταιρίας, εκείνες οι τρεις ρίγες θα την φέρναν αντιμέτωπη με έναν «γίγαντα». Με έναν πρωτοπόρο του τομέα της.
Η Adidas ιδρύθηκε στη Γερμανία το 1949 από τον Adolf Dassler (εξ’ ου και το όνομα) και τον μεγαλύτερο αδελφό του Rudolf. Ο Rudolf και ο Adolf έτρεχαν την εταιρία αθλητικής ένδυσης από το 1929 υπό την ονομασία «Dassler Brothers Shoe Factory (Gebrüder Dassler Schuhfabrik)», μέχρι που ο Rudolf τσακώθηκε με τον αδερφό του και συνέταιρο του, αφήνοντας την για να ξεκινήσει τη δική του εταιρεία, την Puma…
Όπως καταλάβατε, O’Neills και Adidas είχαν ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό χαρακτηριστικό. Τις τρεις ρίγες. Και οι δύο εταιρείες χρησιμοποιούν το σχεδιασμό των τριών λωρίδων/ριγών στις εμφανίσεις τους, στα μπλουζάκια τους, στις αθλητικές φόρμες και τα σορτς τους, που επέτρεπε στους καταναλωτές να αναγνωρίζουν εύκολα τον κατασκευαστή.
Μια από τις βασικές λειτουργίες ενός σήματος είναι ν’ αποτελεί ένδειξη της προέλευσης ενός αγαθού. Ενώ η Adidas πίστευε ότι έχει εξασφαλίσει τις τρεις ρίγες ως εμπορικό σήμα της, κάποιος άλλος χρησιμοποιούσε το εμπορικό τους σήμα για τα προϊόντα τους. Αυτό μπορούσε να οδηγήσει σε σύγχυση ως προς την προέλευση ή τον κατασκευαστή του αγαθού. Επομένως, η Adidas θα μπορούσε να ζητήσει αποζημίωση για την παραβίαση αυτή, μέχρι και την απαγόρευση για περαιτέρω χρήση του trademark.
Κάπως έτσι, λοιπόν, το 1983 η Adidas πήγε την O’Neills στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ιρλανδίας. Σε εκείνη την περιβόητη δικαστική διαμάχη, πολλοί κορυφαίοι αθλητές του ποδοσφαίρου, του γαελικού ποδοσφαίρου και του ράγκμπι πέρασαν από συνεντεύξεις στο δικαστήριο, για να διαπιστωθεί αν θα μπέρδευαν τα προϊόντα της O’Neills με αυτά της Adidas. Φανέλες της Manchester United έως και της Galway Rovers AFC πέρασαν από τα έδρανα του δικαστηρίου σε εκείνη την παράδοξη διαδικασία. Προς υπεράσπιση της, η O’Neills υποστήριζε ότι ξεκίνησε να χρησιμοποιεί τις τρεις ρίγες στις εμφανίσεις της πριν την Adidas, καθώς μάλιστα ιδρύθηκε και πριν από αυτή. Περαιτέρω, ένας από τους δικηγόρους της ιρλανδικής εταιρίας δήλωσε σαρκαστικά ότι ο γερμανικός «κολοσσός» θα έπρεπε να μηνύσει και τα παιδιά της Ιρλανδίας, που από τις αρχές του 20ου αιώνα φορούσαν αυτοσχέδιες φανέλες στις αλάνες, με τρεις, τέσσερις και πέντε ρίγες στους ώμους. Αποκορύφωμα στην πολύμηνη δικαστική μάχη ήταν η ακρόαση του διεθνή Ιρλανδού ποδοσφαιριστή, John Herrick, όπου έκατσε μπροστά από αμέτρητες φανέλες ποδοσφαιρικών ομάδων με τρεις ρίγες στους ώμους, στις οποίες είχε κρυφτεί το σήμα του κατασκευαστή. Έπρεπε να μπει στην διαδικασία να μαντέψει ποια από τις δύο εταιρίες είχαν κατασκευάσει την κάθε εμφάνιση. Η Adidas βγήκε νικήτρια.
Και παρόλο που πολλοί από τους αθλητές δεν μπόρεσαν να δουν τη διαφορά μεταξύ των προϊόντων, το Ανώτατο Δικαστήριο έγειρε υπέρ της O’Neills, αναγκάζοντας την γερμανική εταιρία ν’ αποσύρει την μήνυση της. Κρίθηκε ότι η Adidas δεν είχε κανένα δικαίωμα να διεκδικεί ένα χαρακτηριστικό, το οποίο αρχικά εφευρέθηκε για πρακτικούς λόγους. Η Adidas χρησιμοποίησε πρώτη φορά τις τρεις ρίγες για καλύτερη προστασία των ραφών στα ενδύματα της και για καλύτερη στήριξη των κορδονιών από την σόλα στα παπούτσια της.
Εκεί πάντως που κέρδισε η γερμανική πλευρά, είναι στα διεθνή δικαιώματα των τριών ριγών. Μπορεί η O’Neills, μέχρι και σήμερα, να κυκλοφορεί προϊόντα με το αμφιλεγόμενο σχεδιαστικό χαρακτηριστικό ελεύθερα στην ιρλανδική αγορά, ωστόσο χρειάστηκε να κάνει «rebranding» τα τελευταία χρόνια στην αμερικάνικη και ευρωπαϊκή αγορά. Οι τρεις ρίγες γίνανε δύο ή εξαφανίστηκαν εντελώς από τις εμφανίσεις της.
Γι αυτό μπορεί να δει κανείς ποδοσφαιρικές ομάδες όπως η Bohemian, του ιρλανδικού πρωταθλήματος, να φορά τρίριγη εμφάνιση της O’Neills, αλλά η Wycombe Wanderers της League One να μην φορά φανέλα της ιρλανδικής εταιρίας με τα ίδια σχεδιαστικά χαρακτηριστικά.
Σήμερα, η O’Neills συνεχίζει να κυριαρχεί παγκοσμίως στο γαελικό ποδόσφαιρο, ντύνοντας εθνικές ομάδες και συλλόγους από όλο τον κόσμο. Κυριαρχεί επίσης στο hurling, εκπροσωπείται και στο ράγκμπι και το κρίκετ, ενώ ποδοσφαιρικά ντύνει την εθνική Κονγκό, αλλά και τους ιρλανδικούς συλλόγους UCD AFC, Bohemian, Wexford Youths, αλλά και τους αγγλικούς Gosport Borough, F.C. United of Manchester, Glastonbury, Witton Albion, North Ferriby United A.F.C., Cleator Moor Celtic, Clipstone, Ilkeston, Leek Town και Wycombe Wanderers.
