Στο έμβλημα που είναι ραμμένο στην φανέλα μιας από τις ιστορικότερες ομάδες του αγγλικού ποδοσφαίρου θα βρεις ένα «κομμάτι Ελλάδας».
Είναι οχτώ και κάτι το πρωί, με ένα καφέ στο ένα χέρι, πασχίζεις με το άλλο να κρατηθείς από το κάγκελο στην μέση του βαγονιού. Έχεις συνηθίσει τον «ηλεκτρικό» έτσι, αποπνικτική ατμόσφαιρα, σιωπή, κατεβασμένα βλέμματα, ίσως κάποιος με ένα ακορντεόν σπάσει για λίγα δεύτερα την μουντίλα.
«Θησείο», ακούγεται από τα ταλαιπωρημένα ηχεία του βαγονιού, η οικεία γυναικεία φωνή σ’ επαναφέρει κάπως απότομα «πίσω στην γη», πρέπει να πλησιάσεις την πόρτα για ν’ αλλάξεις γραμμή. Ο συρμός αφήνει τον σταθμό, βγαίνει από το τούνελ, το απότομο φως του ήλιου ελάχιστα σε τυφλώνει. Χαζεύεις έξω από το παράθυρο. Λίγο πριν το Μοναστηράκι, αχνοφαίνεται δειλά, πίσω από τις ελιές, τα κοντά πεύκα και κυπαρίσσια, το Θησείο, λανθασμένη βέβαια ονομασία που έδωσαν παλαιότερα οι Αθηναίοι στο Ναό του Ηφαίστου, από τις ανάγλυφες παραστάσεις των άθλων του Θησέα που φέρονται στις μετώπες του.
Για σένα είναι κάτι οικείο, ένα κτίσμα ηλικίας 2.436 ετών έχει γίνει κομμάτι της καθημερινότητας σου, της δικιάς σου και πολλών γενεών πίσω σου. Αλλά σαν εσένα, 2.664 χιλιόμετρα μακριά, ο ίδιος αρχαιοελληνικός ναός, για την ακρίβεια μια παρόμοια εκδοχή του, έχει επηρεάσει γενιές και γενιές, έχει γεννήσει θρύλους και παραμύθια, έχει αποτυπωθεί σε ποδοσφαιρικά εμβλήματα, έχει γράψει την δική του ιστορία…
Τον Οκτώβριο του 1879, σε μια τάξη του Hendon Board School, μερικοί καθηγητές κάτσανε γύρω από μια έδρα και ίδρυσαν την «Sunderland and District Teachers Association Football Club». Είχε μόλις γραφτεί ιστορία στην Βορειοανατολική Αγγλία. Ήταν ένας από τους πρώτους ποδοσφαιρικούς συλλόγους της περιοχής, ο πρώτος του Σάντερλαντ. Τον Οκτώβριο του 1880 ο σύλλογος δεν μένει μέσα στα όρια των σχολικών και κολλεγιακών πρωταθλημάτων, βαφτίζεται «Sunderland A.F.C.», το 1890 αντικαθιστά την Stoke City στην Football League και η λαμπρή ιστορία των «Μαυρόγατων» ξετυλίγεται.
«Οι Μαυρόγατες», «The Black Cats» συγκεκριμένα. Για πολλούς ποδοσφαιρόφιλους ένα αλλόκοτο ψευδώνυμο, ένα παρατσούκλι που αναπόφευκτα το συνδέεις με την κακοτυχία, την γρουσουζιά και τις προκαταλήψεις. Ο θρύλος λέει ότι κάπου την δεκαετία του ’10, μια μαύρη γάτα διέσχισε το χορτάρι της πρώην ιστορικής έδρας της Sunderland, του Roker Park και αντέστρεψε την τύχη της ομάδας στον αγώνα. Όχι όμως, δεν την έγειρε προς το χειρότερο. Η Sunderland κέρδισε τον αντίπαλο της και από τότε τα μαύρα κατοικίδια αιλουροειδή είναι κομμάτι του συλλόγου. Κάπως έτσι, την ίδια περίοδο οι παίχτες τάιζαν και φρόντιζαν στις προπονήσεις μικρές μαύρες γάτες. Τέτοια ήταν η τύχη που φέρναν στην ομάδα, που το 1937 ο σύλλογος με τα ερυθρόλευκα έφερε «σπίτι» το πρώτο FA Cup της ιστορίας της. Υπαίτιος; Μια μαύρη γατούλα που κουβάλησε μέσα στην τσέπη του σακακιού του και έφερε στις εξέδρες του Wembley ο οπαδός της ομάδας, Billy Morris.
Η αγάπη για τις μαύρες γάτες αποτυπώθηκε τελικά και στο έμβλημα της ομάδας. Μέχρι και τις αρχές τις δεκαετίας του ’70, το έμβλημα της Sunderland αποτελούταν από τον θυρεό της πόλης, μια μαύρη γαλέρα στην κορυφή και στο κέντρο, φυσικά, μια μαύρη γάτα πάνω σε μια ποδοσφαιρική μπάλα. Το 1972, ο σύλλογος ήθελα να επιδεικνύει με περηφάνια το ναυτικό παρελθόν και χαρακτήρα της πόλης, συγκεκριμένα με τα ναυπηγεία της και κάπως έτσι, παρά τη δυσαρέσκεια των οπαδών, η «μαυρόγατα» αντικαταστήθηκε με ένα πιο «μοντέρνο» εμπορικό πλοίο.
Το 1997, η ομάδα του Σάντερλαντ θ’ αφήσει πίσω το «χρονοφαγωμένο» Roker Park και θα εγκατασταθεί στο μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο Stadium of Light. Η διοίκηση του συλλόγου είχε δει, τότε, την ευκαιρία να σημάνει την έναρξη μια γενικότερης «νέας εποχής» για το κλαμπ. Ως αποτέλεσμα, παρουσιάστηκε στον λαό του συλλόγου το έμβλημα που κοσμεί μέχρι και σήμερα τις φανέλες των «Μαυρόγατων».
Ενάμιση αιώνα πίσω, δέκα περίπου χιλιόμετρα από το κέντρο του Σάντερλαντ, ανάμεσα στις καταπράσινες πλαγιές του βρετανικού βορρά, ξεπροβάλλει το Penshaw Hill. Εκεί, στα 136 μέτρα από την επιφάνεια της Βορείου Θάλασσας, που απλωνόταν στον ορίζοντα, ογκώδη τούβλα μαύρης πέτρας άρχισαν να σχηματίζουν ένα κτίσμα ολίγον «ξένο» με το περιβάλλον του.
Στις 28 Αυγούστου 1844, εγκαινιάστηκε ένας εντυπωσιακός αρχαιοελληνικός ναός, μνημείο προς τιμήν του John George Lambton. Ο Κόμης του Ντάραμ είχε γίνει ήρωας στον τόπο του. Έγινε ο πρώτος κυβερνήτης του Καναδά, που τον 19ο αιώνα συνέχιζε να ανήκει στο βρετανικό στέμμα. Το γενικότερο πολιτικό και διοικητικό του έργο ονομάστηκε «Durham Report» και θεωρήθηκε υπόδειγμα αυτόνομης διοίκησης και πολιτικής των αποικιών και των υπερπόντιων εδαφών για την εποχή, όντας επίσης καθοριστικό παράδειγμα για όλους τους κυβερνήτες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Έθεσε, με τις προοδευτικές του αντιλήψεις, τις βάσεις για την σύσταση του ανεξάρτητου κράτους του Καναδά.
Ο ναός ήταν δωρικού ρυθμού, ένα αντίγραφο του Ναού του Ηφαίστου στο Θησείο, αν και μισός σε κλίμακα. Στα εγκαίνια επικρατούσε διάχυτος ενθουσιασμός, καθώς οι ντόπιοι ήδη έτρεφαν μεγάλο σεβασμό στον John George Lambton. Βλέπετε, ήταν ιδιοκτήτης αρκετών ανθρακορυχείων, στην φημισμένη για το κάρβουνο της, κομητεία. Υπήρξε υπέρμαχος των εργατικών δικαιωμάτων και της εργασιακής ασφάλειας, τόσο που στις γενικές απεργίες του συγκεκριμένου βιομηχανικού κλάδου οι εργάτες του δεν κατέβαιναν.
Το μνημείο αγαπήθηκε από τους κατοίκους του Tyne and Wear και συνδέθηκε με τον τόπο. Μπορούσες να το διακρίνεις ακόμη και από 80 χιλιόμετρα μακριά, ενώ ύστερα έγινε μέρος του Herrington Country Park, που συμπεριλάμβανε ένα ακόμα ιστορικό μνημείο, τo Victoria Bridge. Μια σιδηροδρομική γέφυρα, κατασκευασμένη το 1838 στα πρότυπα των ρωμαϊκών υδραγωγείων. Μάλιστα ο Άγγλος ιστορικός αρχιτεκτονικής, Nikolaus Pevsner, έγραψε χαρακτηριστικά για το μέρος:
Που αλλού στην Αγγλία μπορείς να σταθείς κάτω από μια «ρωμαϊκή» γέφυρα, θαυμάζοντας παράλληλα έναν «ελληνικό» ναό;
Το Penshaw Monument, όμως, είχε και μια «σκοτεινή» πλευρά. Μύθοι και παραμύθια του τόπου συνδέθηκαν με το όνομα του. Ένας μικρός «σκωληκόμορφος» δράκος «έτρωγε κοπάδια, ακόμα και μικρά παιδιά». Όσοι χωρικοί προσπάθησαν να τον αντιμετωπίσουν σκοτώθηκαν βάναυσα, με το «Lambton Worm» να συγκρίνεται με τον Σατανά τον ίδιο.
«Lambton Worm»; Η αγγλική λαογραφία αναφέρει, για έναν από τους πιο διάσημους μύθους της περιοχής, ότι ο John Lambton, ένας ανυπότακτος νεαρός χωρικός του 150υ αιώνα, δεν πήγαινε ποτέ στην εκκλησία όπου μαζευόταν όλο το χωριό. Αντ’ αυτού προτιμούσε το ψάρεμα στον ποταμό Wear, με το αποτέλεσμα όμως να είναι πάντα απογοητευτικό. Μια μέρα, όμως, στο αγκίστρι του θα πιανόταν ένα μικρό σκουλήκι. Ο έφηβος John υποστήριζε ότι έπιασε τον «διάολο» και θα πετούσε την μικρή «ψαριά» του σε ένα κοντινό πηγάδι.
Η μοίρα θα έστελνε τον πρωταγωνιστή του μύθου στις Σταυροφορίες του 15ου αιώνα. Γυρνώντας μετά από χρόνια στην πατρίδα ως «Ιππότης της Ρόδου», θα μάθαινε ότι το πλάσμα που είχε ξεφορτωθεί στο βαθύ πηγάδι είχε μεταμορφωθεί σε έναν αιμοβόρο και σατανικό δράκο. Ο John Lambton σφάγιασε το τέρας και το όνομα του δοξάστηκε σε μεσαιωνικά παραμύθια και τραγούδια, που αμέτρητες γενιές μετά, οι γιαγιάδες του Tyne and Wear θα τραγουδούσαν στα εγγόνια τους πριν κοιμηθούν.
Ο μυθικός σταυροφόρος θεωρούταν πρόγονος του Κυβερνήτη John George Lambton, ο ναός προς τιμήν του στεκόταν στο ίδιο σημείο που «κατοικούσε» και τελικά σφαγιάστηκε ο τερατώδης δράκος και κάπως έτσι, μέχρι και σήμερα, δύο εντελώς διαφορετικά πρόσωπα, από δύο εντελώς διαφορετικές εποχές, κατέστησαν το Penshaw Monument ως το πιο αγαπητό ορόσημο των Wearsiders και της λαογραφίας τους.
Έχοντας βυθιστεί σε μύθους και ιστορικά στοιχεία, καταλήγουμε και πάλι στο ποδόσφαιρο. Στο έμβλημα, λοιπόν, της Sunderland, στο πάνω αριστερά τεταρτημόριο της κεντρικής «ασπίδας», θα βρεις ένα «κομμάτι Ελλάδας». Εκείνους τους δωρικούς κίονες που έχεις χαζέψει σε αμέτρητους περιπάτους στην Αθήνα. Ένα έμβλημα, που από το 1997, έχει «ταξιδέψει» στα γήπεδα της Championship και της Premier League, έχει φορεθεί από τον κάτοχο ενός «Χρυσού Παπουτσιού», τον Kevin Phillips και από λαμπρούς ποδοσφαιριστές, όπως ο Jermain Defoe, ο Julio Arca, ο Niall Quinn και ο Darren Bent.
Είναι, συγκεκριμένα, το λαοφιλές Penshaw Monument, το οποίο αποτυπώνεται από την μπροστινή του όψη, με έναν χρυσό ήλιο ν’ ανατέλλει πίσω του. Το υπόλοιπο έμβλημα αποτελείται από ερυθρόλευκες ρίγες, ένα τμήμα της Wearmouth Bridge, άλλου σπουδαίου τοπικού «landmark», το λατινικό μότο «Consectatio Excellentiae» που μεταφράζεται σε «Προς αναζήτηση της αριστείας». Ο τροχός στην κορυφή είναι ένας τροχός ανθρακωρυχείου, σχετιζόμενος με τη φημισμένη τοπική βιομηχανία εξόρυξης άνθρακα, που τώρα πια έχει «σβήσει». Τα δύο λιοντάρια, τα οποία πλαισιώνουν την ασπίδα, αντιπροσωπεύουν τους φιλάθλους του συλλόγου, παρμένα από το οικόσημο της πόλης.
Ναοί Ολύμπιων Θεών και «φωλιές δράκων». Ιππότες της Ρόδου και Κυβερνήτες. Αρχαιοελληνική ιστορία και αγγλική μυθολογία. Ιστορία και τόπος, τόπος και ποδόσφαιρο. Γι άλλη μια φορά, αποδεικνύεται ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο, δίχως σύνορα, αλλά παράλληλα εναρμονισμένο με τον τόπο, την κοινωνία, την κουλτούρα και το παρελθόν.
