Πριν το CFG Group, πριν τη Red Bull, πριν τους Πότσο και Μπλουμ, το μοντέλο της πολυϊδιοκτησίας εφαρμόστηκε -αποτυχημένα- από την ENIC, που επένδυσε μεταξύ άλλων στις Τότεναμ, Ρέιντζερς και… ΑΕΚ.
Ο Τζό Λιούις είναι ένας από τους πλουσιότερους Βρετανούς στον κόσμο, με περιουσία άνω των 6,2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τόση υπολογίστηκε από το έγκυρο Forbes, ενώ κάθε χρόνο συνεχίζει να αυξάνεται κατά 700 με 800 εκατομμύρια αμερικανικά δολάρια. Τα πράγματα δεν ήταν όμως πάντοτε έτσι. Γεννημένος το 1937 στο Λονδίνο από Εβραίους γονείς, ο Τζο και η οικογένειά του κατοικούσαν πάνω από μια παμπ στην περιοχή του Μπόου. Σε ηλικία μόλις 15 ετών αποφασίζει να παρατήσει το σχολείο για να βοηθήσει τον πατέρα του με την οικογενειακή επιχείρηση – mια εταιρεία catering ονόματι Tavistock Banqueting.
Όταν λοιπόν ήρθε η ώρα του να αναλάβει τα ηνία της, εκείνη «εκτοξεύτηκε». Η επιτυχία της επιχείρησης με τους Αμερικανούς τουρίστες ήταν τόσο τεράστια, που με τα κέρδη ο Λιούις αγόρασε ένα κλαμπ στη Γουέστ Έντ και πριν την αρχή της δεκαετίας του ’80, το πούλησε για να δημιουργήσει ένα αρκετά μεγάλο για την εποχή αρχικό κεφάλαιο. Αυτή η πώληση ήταν το «σύνθημα» για την ενασχόληση του με περισσότερο σοβαρά θέματα. Επί δυο δεκαετίες επικεντρώθηκε στη διαπραγμάτευση συναλλαγμάτων, με την κίνησή του αυτή να του αποφέρει τόσα πολλά κέρδη, που τον εκτόξευσε οικονομικά και τον ώθησε να μετακομίσει στις Μπαχάμες ως φορολογικός «εξόριστος», εκμεταλλευόμενος την ευνοϊκή φορολογία στο σύμπλεγμα νησιών της Καραϊβικής.
Παράλληλα, στις Μπαχάμες, μετέφερε και την έδρα του Tavistock Group, ενός ομίλου, ο οποίος μέχρι και σήμερα έχει επενδύσει σε πάνω από 200 εταιρείες σε τουλάχιστον δέκα διαφορετικές χώρες. Μέσα από αυτόν τον όμιλο προέκυψε και η ιδέα της ENIC. Η Εθνική Εταιρεία Επενδύσεων της Αγγλίας, όπως ονομαζόταν τότε, ήρθε ξαφνικά στο προσκήνιο το 1997, όταν και εισήχθη στο χρηματιστήριο του Λονδίνου. Αυτή τη φορά όμως ο Λιούις δεν ήταν μόνος του. Από τότε και στο εξής μαζί του θα είχε έναν «συμπαίκτη», τον Ντάνιελ Λίβι.
Μαζί, σχεδίαζαν να κάνουν ένα δυνατό «μπάσιμο» στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, αγοράζοντας μερίδια ομάδων σε διάφορα μέρη της Γηραιάς Ηπείρου, με στόχο να χτιστεί ένα ισχυρό ποδοσφαιρικό δίκτυο. Οραματίζονταν ουσιαστικά ότι βλέπουμε σήμερα από το CFG Group, τη Red Bull και την οικογένεια Πότσο. Μόνο που οι εποχές τότε ήταν διαφορετικές, ο φόβος ελλόχευε, με αποτέλεσμα μερικές από τις πρώιμες προσπάθειες να πέσουν στο κενό.
Η ENIC ξεκίνησε να αγοράζει ποσοστά συλλόγων σε ανεπτυγμένες ποδοσφαιρικά χώρες. Ξεκίνησε με το 29,9% της Τότεναμ, εν συνεχεία ακολούθησαν Ρέιντζερς (25,1%), Σλάβια Πράγας (96,7%), Βιτσέντζα (99,9%), Βασιλεία (50%) και τέλος το 47% των μετοχών της δικής μας ΑΕΚ. Η σκωτσέζικη ομάδα ήταν το «πρώτο άλογο». Στη Γλασκώβη είχε γίνει μια επένδυση πολλών εκατομμυρίων, όπως επίσης και στην ιταλική ομάδα που τότε αγωνιζόταν στη Σέριε Α. Όχι πως για την ΆΕΚ δαπανήθηκαν λίγα χρήματα. Ο Μιχάλης Τροχανάς παραχώρησε το ποσοστό για 2,4 δισεκατομμύρια δραχμές, ενώ φήμες έλεγαν πως μαζί με τους διαμεσολαβητές, όλη η «ιστορία» κόστισε πάνω από 3,8 δις.
Φυσικά, η ENIC δεν ερχόταν για κάποιου είδους «αρπαχτή». Ο Λίβι είχε δει πολύ σοβαρά το όλο θέμα της επένδυσης, περιμένοντας από τον αθηναϊκό σύλλογο να ξεκινήσει να ανακάμπτει εντός των συνόρων και να γιγαντώνεται σαν μέγεθος και στην Ευρώπη. Καλό σαν σκέψη, ναι. Η εκτέλεση όμως πήγε εντελώς στραβά. Πρόεδρος από τον Άγγλο παράγοντα ορίστηκε ο Λάκης Νικολάου – χειρούργος και σπουδαία προσωπικότητα του παρελθόντος, ως ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ.
Ο παλαίμαχος άσος δεν ικανοποίησε τις προσδοκίες των Βρετανών και αντικαταστάθηκε από τον Δημήτρη Μελισσανίδη. Οι Ντράγκοσλαβ Στεπάνοβιτς και Όλεγκ Μπλαχίν, που πέρασαν από το «τιμόνι» του συλλόγου τη σεζόν 1998/99, ομολογουμένως τα πήγαν εξαιρετικά. Η ENIC είχε φροντίσει να ανανεώσει τα συμβόλαια όλων των παικτών του βασικού κορμού (Νικολαΐδης, Σαβέφσκι, Ατματζίδης), ωστόσο, παρά το εξαιρετικό ποδόσφαιρο που απέδιδε η ομάδα εντός αγωνιστικών χώρων, δεν κατάφερε να κατακτήσει ποτέ τον τίτλο. Ούτε και να μπει στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ, βιώνοντας έναν σοκαριστικό αποκλεισμό από την ΑΙΚ Στοκχόλμης.
Κάπου εκεί κατάλαβαν ότι η επένδυση στην Ελλάδα απέτυχε ή τουλάχιστον ήθελε αρκετά παραπάνω χρόνο, από αυτόν που υπολόγιζαν, για να αποδώσει. Όποτε στην ENIC ξεκίνησαν να ψάχνουν τρόπους να απεμπλακούν από το μερίδιο που είχαν αγοράσει. Η λύση δεν βρέθηκε. Η ολλανδική NetMed αγόρασε το υπόλοιπο ποσοστό από τον Τροχανά και οι δυο όμιλοι συνεταιρίστηκαν, υπογράφοντας ουσιαστικά την «καταδίκη» του συλλόγου και την αρχή της απόκτησης των διοικητικών προβλημάτων, που την ταλάνισαν για την επόμενη δωδεκαετία.
Η είσοδος των Ολλανδών ήταν το «κερασάκι στην τούρτα». Ο Κορνήλιος Σίρχαουζ, πρόεδρος και ιδιοκτήτης της NetMed, θεωρήθηκε από τους Έλληνες οπαδούς ως ο πλέον ακατάλληλος για να πάρει τη θέση που κάποτε καθόταν ο σπουδαίος Λουκάς Μπάρλος. Οι «εξεγέρσεις» στη «Σκεπαστή» ήταν συνηθισμένο φαινόμενο, μέχρι που το «μαρτύριο» έλαβε τέλος, όταν αγόρασε ο Μάκης Ψωμιάδης (και το σπουδαίο μουστάκι του) το πλειοψηφικό πακέτο του «Δικέφαλου».
Που ήταν η ENIC σε αυτό το διάστημα; Ο Λιούις, βλέποντας από τις Μπαχάμες, την επένδυσή του στην Ελλάδα να αποτυγχάνει, προσπαθούσε με κάθε τρόπο να βοηθήσει, έστω και… διακριτικά. Όταν η ΑΕΚ εντάχθηκε στο δίκτυο της εταιρείας, υπήρχε η πεποίθηση ότι οι υπόλοιπες ομάδες υπό την ίδια ιδιοκτησία θα αντάλλαζαν μεταξύ τους παίκτες. Ωστόσο πέραν του Γκόραν Τόμιτς, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα από τη Βιτσέντζα, δεν υπήρξε καμία άλλη αντίστοιχη μετακίνηση. Ποτέ. Βλέπετε τότε, το θέμα της πολύ-ιδιοκτησίας ήταν κάτι το πρωτόγνωρο.
Η ENIC ήταν η πρώτη εταιρεία, που αποφάσισε να εφαρμόσει ένα τέτοιο μοντέλο. Όταν λοιπόν έφτασαν τα νέα στην UEFA για διαφορετικές ευρωπαϊκές ομάδες με κοινό ιδιοκτήτη, ξεκίνησαν να γίνονται έρευνες και να απειλούνται οι κάθε εμπλεκόμενοι με ποινές και κυρώσεις. Βρε πως αλλάζουν οι εποχές… Ο Λίβι λοιπόν, άπειρος από τέτοια θέματα, καθώς δεν υπήρχε και αντίστοιχο προηγούμενο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, αποφάσισε να πάρει απόσταση από αυτήν την προσπάθεια. Πούλησε τα μερίδια τους σε άλλους επίδοξους επενδυτές, κρατώντας μόνο αυτό που κατείχε στον σύλλογο της καρδιάς του, την Τότεναμ.
Σταδιακά και μέσα στην πρόοδο της νέας χιλιετίας, η ENIC αγόραζε όλο και περισσότερα ποσοστά της αγγλικής ομάδας. Ξεκίνησε δειλά δειλά να επανέρχεται στο προσκήνιο της Πρέμιερ Λιγκ, πραγματοποιώντας μεταγραφές που αργότερα πουλούσε πιο ακριβά, ενώ μια σειρά από επενδύσεις συνέχιζαν να αναπτύσσουν τον σύλλογο. Επιστέγασμα όλων των προσπαθειών η κατασκευή του νέου υπερσύγχρονου γηπέδου. Μέχρι και σήμερα, η ENIC κατέχει το 86,58% των μετοχών. Το brand name και η αξία του συλλόγου έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Το μόνο που δεν έχει καταφέρει να κάνει είναι να κερδίσει κάποιον τίτλο μετά το 2008. Στις τάξεις της Τότεναμ ελπίζουν σύντομα να τελειώσει αυτή η «εφιαλτική» ανομβρία!
Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία της ENIC. Μιας εταιρείας που επιχείρησε να δοκιμάσει ένα πρωτοπόρο εγχείρημα, απλώς σε λάθος στιγμή. Ποιος ξέρει τι θα συνέβαινε αν όλα αυτά είχαν πραγματοποιηθεί στις μέρες μας; Ο Ντάνιελ Λίβι και ο Τζο Λιούις άλλαξαν τις τύχες της Τότεναμ όταν την ανέλαβαν, και ίσως να είχαν καταφέρει ακόμα περισσότερα, αν είχαν πίσω τους ένα διευρυμένο δίκτυο ποδοσφαιρικών «συγγενών», σαν αυτά που βλέπουμε σήμερα. Οι κατηγορίες που βαραίνουν τον δεύτερο για εσωτερική πληροφόρηση και αισχροκέρδεια από το χρηματιστήριο είναι πέρα για πέρα σοβαρές, ειδικά στις ΗΠΑ. Αν κριθεί ένοχος δεν αποκλείεται να έχουμε εξελίξεις γύρω από τα διοικητικά της Τότεναμ και ίσως ένα τεράστιο κεφάλαιο κλείσει για πάντα…
